• بخش دوم تجربه شهر پاریس:

در شهر پاریس پایتخت فرانسه که دارای یکی از بیشترین سکونتگاههای حومه ای در بین کلانشهرهای دنیا می باشد دو سامانه ریلی برای پوشش حومه و مناطق اطراف پاریس بکار گرفته شده است. این دو سامانه که شامل خطوط RER و TER می گردند در مجموع روزانه بیش از سه و نیم میلیون مسافر را جابجا می نمایند. هر دوی این خطوط زیر مجموعه راه آهن ملی فرانسه (SNCF) می باشند که البته در برنامه ریزی و بهره برداری، هماهنگی کامل به لحاظ سخت افزاری و نرم افزاری بین راه آهن ملی و خطوط متروی شهر که زیر مجموعه شهرداری می باشند وجود دارد.

الف- خطوط و قطارهای حومه ای: 

شبکه سریع منطقه ای RER (Réseau Express Régional)  شبکه ای از خطوط ریلی در پاریس و حومه آن می باشد که با ترکیبی از خطوط همسطح و زیرزمینی، حومه های پاریس را بصورت قطری با عبور از مرکز آن به شهر متصل نموده است. این شبکه شامل 5 خط A تا E بوده و با کلیه ایستگاههای اصلی راه آهن و ایستگاههای مهم متروی شهر پاریس ارتباط برقرار می نماید. طول مجموع این 5 خط در حدود 600 کیلومتربوده و روزانه بالغ بر 2 میلیون و 700 هزار نفر را جابجا می نماید. 

نقشه شبکه خطوط RER پاریس

ب- خطوط و قطارهای منطقه ای: 

قطارهای این شبکه که به عنوان TER یا حمل و نقل سریع منطقه ای(Transport express regional) شناخته می شوند عمدتا مناطق اطراف پاریس در یک شعاع حداکثر 100 کیلومتر را پوشش می دهند. این شبکه خطوط روزانه حدود 800 هزار نفر را جابجا می نماید. عمده مسیرهای این خطوط به یکی از شش ایستگاه اصلی پاریس ختم می شود اما برخی از این مسیرها از پاریس عبور کرده و به منطقه ای در سوی دیگری از پاریس منتهی می گردند.

نقشه خطوط  Transilien به عنوان یکی از بهره برداران خطوط TER

این خطوط شامل 9 خط از H تا V پاریس می گردد.

 برای الگو برداری از تجربه پاریس، در میان خطوط و شبکه یاد شده، شبیه ترین خط به خط حومه ای اکسپرس A تهران، خط RER-E پاریس می باشد.

  • خط حومه ای- اکسپرس RER-E:

خط E به عنوان جدیدترین خط اکسپرس- حومه‌ای و اتصال دهنده شرق و غرب پاریس به طول حدود 60 کیلومتر از حومه شرقی بصورت همسطح وارد مرکز شهر پاریس می شود و پس از عبور از ایستگاه RosaParks وارد تونل شده و در ایستگاه Magenta با دو ایستگاه برونشهری شرق و شمال( Gare de l’Est و Gare du Nord) تبادل مسافر می کند.

محل ورود قطار حومه ای ـ اکسپرس دو طبقه خط E پاریس به تونل شهری ریلی

ارتباط ایستگاه Magenta در مسیر اکسپرس- حومه ای RER-E با دو ایستگاه راه آهن شمالی و شرقی پاریس

این مسیر در ادامه در همین تونل به سمت ایستگاه HaussmannSaint-Lazare امتداد یافته و با ایستگاه برونشهری سنت لازار (GareSt-Lazare) نیزتبادل مسافر می نماید.

ورود قطار حومه ای ـ اکسپرس دو طبقه خط E پاریس با شبکه بالاسری از تونل شهری ریلی به ایستگاه  

قطار حومه ای ـ اکسپرس دو طبقه خط E پاریس با شبکه بالاسری در ایستگاه HAUSSMANN ST-LAZARE

بهره برداری از این مسیر در سال 1999 در حد فاصل ایستگاههای Haussmann–St-Lazare و Chelles– Gournay به عنوان فاز اول آغاز گردید. در همین سال پس از بهره‌برداری از محور اصلی، توسعه شاخه جنوبشرقی این محور در حد فاصل ایستگاههای  Noisy-le-Sec  و Villiers-sur-Marne – Le Plessis-Trévise نیز افتتاح شد. در سال 2003، ادامه شاخه جنوب شرقی محور تا ایستگاهTournan نیزبه بهره برداری رسید. بهره برداری از فاز جدید توسعه این خط به سمت غرب پاریس به تازگی (سال 2024) تا منطقه La Défense و Nanterre-La Folie  با احداث یک تونل 8 کیلومتری آغاز گردیده است.

نقشه خطوط در دست بهره برداری خط حومه ای ـ اکسپرس E پاریس

همچنین، براساس نقشه های منتشر شده توسط RATP به عنوان متولی حمل و نقل پاریس و حومه شهر پاریس در فاز نهایی که پیش بینی می شود در سال 2026 اتفاق بیافتد توسعه این خط تا حومه غربی پاریس در منطقه Mantes-la-Jolie  با احداث حدود 50 کیلومتر خط دیگر امتداد خواهد یافت.

نقشه توسعه غربی خط حومه ای ـ اکسپرس E پاریس

نکته قابل اشاره در خصوص بررسی سوابق توسعه این محور، توسعه فازبندی شده و تدریجی می باشد که می تواند برای توسعه شبکه حومه ای اکسپرس تهران نیز حاوی نکات مهم و آموزنده ای باشد.

تونل شبکه خطوط RER-E دارای قطر بیشتری از تونل‌های معمول متروی پاریس است به نحوی که امکان عبور قطار دوطبقه با شبکه بالاسری را دارا می باشد. بمنظور توسعه تونل این خط از یک دستگاه حفاری تونل TBM با قطر 11 متر استفاده گردیده است.

نمایی از دستگاه TBM بکار رفته برای توسعه خط RER-E